شتاب استرالیا به سوی جامعه بدون پول نقد؛ چه افرادی متضرر می‌شوند

صدای استرالیا- میزان استفاده از پول نقد در استرالیا به پایین‌ترین حد خود رسیده و بنا به اعلام بانک مرکزی، در سال ۲۰۲۲ فقط ۱۳ درصد پرداخت‌ها با پول نقد انجام شده است.

به گفته کریس برگ، مدیر مرکز نوآوری بلاک‌چین دانشگاه RMIT، حتی کارت‌های اعتباری یا کارت‌های نقدی هم دیگر قدیمی به نظر می‌رسند.

پرداخت‌های نقدی در دو سال اول همه‌گیری کرونا و با رشد خرید‌های آنلاین به شدت کاهش‌ یافت زمانی که خرید آنلاین افزایش یافت، به شدت کاهش یافت از آن به بعد، نشانه‌هایی از بازگشت تمایل به استفاده از پول نقد دیده نشده است.

بر اساس داده‌های بانک مرکزی، تنها هفت درصد از استرالیایی‌ها «کاربر پر مصرف پول نقد» هستند؛ یعنی برای ۸۰ درصد یا بیشتر تراکنش‌های حضوری خود از پول نقد استفاده می‌کنند. این میزان نسبت به سال ۲۰۱۹ کاهش ۵۰ درصدی نشان می‌دهد.

حذف تدریجی پول نقد مزایایی مانند افزایش سهولت، شفافیت و ایمنی دارد؛ اما انتقال به یک اقتصاد کاملا دیجیتالی، خطر حذف برخی از بخش‌های جامعه را با خود به همراه می‌آورد.

جوامع محروم و در معرض خطر

گذار از پول نقد به طور خاص بر گروه‌های محروم، مانند افراد دارای معلولیت و کسانی که در مناطق  دورافتاده زندگی می‌کنند و در دسترسی به خدمات مالی دیجیتال مشکل دارند، تاثیر می‌گذارد.

بسیاری از افراد بالای ۶۵ سال هنوز به پول نقد متکی هستند و تقریباً از هر ۵ نفر فرد مسن، یک نفر به عنوان کاربر پرمصرف پول نقد محسوب می‌شود.

داده‌های بانک مرکزی همچنین نشان می‌دهد که خانواده‌های کم درآمد بیشتر از خانواده‌های مرفه‌تر از پول نقد استفاده می‌کنند.

از سوی دیگر، درصد اندکی از استرالیایی‌ها به حساب بانکی دسترسی ندارند. کارگران غیرقانونی و برخی افراد بدون اسناد هویتی مانند مهاجران تازه وارد از این جمله هستند که به آنها «بدون بانک» می‌گویند.

سوئد یکی از اولین ملت‌های جهان محسوب می‌شود که اقتصاد بدون پول نقد را پذیرفت. اما در آن کشور هم نگرانی‌ها از حذف جوامع به‌حاشیه رانده شده از جریان اقتصاد، موجب انتقادات وسیعی شد. به ویژه اینکه برخی از بانک‌ها کلا سازوکار پول نقد را حذف کردند.

اکنون بسیاری بر این باورند که سوئد خیلی زود زیرساخت‌های پول نقد را حذف کرده، به نحوی که بازگرداندن این زیرساخت‌ها سخت شده و گروه‌های آسیب‌پذیر از روند اقتصاد حذف شده‌اند.

پول نقد همچنین می‌تواند راه نجاتی برای قربانیان سوءاستفاده جنسی باشد؛ زیرا ممکن است این افراد به خدمات مالی آنلاین دسترسی نداشته باشند.

سخنگوی ۱۸۰۰RESPECT گفت: پول نقد می‌تواند برای فردی که خشونت خانوادگی، خانوادگی یا جنسی را تجربه می‌کند، به‌منظور خرید یا پرداخت‌های مخفیانه مورد استفاده قرار بگیرد. این مساله خطر ردیابی تراکنش‌های بانکی از سوی فردی که خشونت اعمال می‌کند را کاهش می‌دهد.

همچنین به گفته جسی هیوز، تکنولوژیست خلاقانه، در شرایط اضطراری مانند سیل و آتش‌سوزی، پول نقد بسیار اهمیت پیدا می‌کند.

قطع برق و شبکه‌های مخابراتی می‌تواند شبکه‌های دیجیتالی را مختل کند و دسترسی مردم را به منابع مالی از بین ببرد.

به عنوان مثال، در جریان سیل لیزمور در سال ۲۰۲۲، سیستم‌های پرداخت الکترونیکی از کار افتاد و قربانیان سیل قادر به پرداخت هزینه‌های ضروری مانند آب، غذا و سوخت نبودند.

در پی این اتفاق، پنج اتحادیه اعتبار محلی یک دستگاه خودپرداز پر از پول را با هلیکوپتر به شهر سیل‌زده آوردند.

نگرانی از حریم خصوصی

سازمان‌های مقررات‌گذار مانند صندوق بین‌المللی پول برای حذف تدریجی پول نقد تلاش می‌کنند و شفافیت را دلیل اصلی آن عنوان می‌کنند.

اما به گفته کریس واسانت‌کومار، مدرس دانشگاه مکواری و محقق تبارشناسی پول، شفافیت می‌تواند یک شمشیر دو لبه باشد.

به گفته او، شفافیت به معنی این است که شخص دیگری روی تراکنش‌های شما نظارت دارد.

برگ نیز می‌گوید: برخی از مشاغل در اقتصاد، به دلیل ضرورت حریم خصوصی به پول نقد متکی هستند که مشخص‌ترین مثال آن، کار جنسی است. در این شغل، مشتریان تمایل دارند پول نقد بپردازند.

تغییر نقش پول نقد

بر اساس نظرسنجی بانک مرکزی، بیش از ۲۵ درصد از پاسخ دهندگان گفتند که اگر دسترسی یا استفاده از پول نقد سخت باشد، با مشکل مواجه می‌شوند.

پول نقد برای برخی افراد، نه به عنوان روش پرداخت، بلکه به عنوان ذخیره و پس‌اندازی که با خود امنیت به همراه دارد، مهم است.

با شروع همه‌گیری کرونا در سال ۲۰۲۰، بسیاری از مشتریان بانک‌ها به دلیل ترس از سقوط بازار سهام، سپرده‌های خود را برداشت کردند.

واسانت‌کومار می‌گوید: از زمان همه‌گیری، میزان پول نقدی که ما برای خرید و فروش استفاده می‌کنیم [رو به کاهش بوده اما مقدار پول نقدی که در جهان وجود دارد افزایش یافته است. دلیل این مساله این است که مردم از پول نقد به عنوان پوشش امنیتی استفاده می‌کنند.

بر اساس گزارش بانک مرکزی، هم اکنون بیش از ۲ میلیارد اسکناس با ارزش بیش از ۱۰۲ میلیارد دلار در گردش است؛ یعنی ۴ هزار دلار پول نقد به ازای هر استرالیایی.

منبع: شبکه خبری ای‌بی‌سی