مهاجران خوشبخت

صدای استرالیا – آیدین جواهریان در مطلبی در وبلاگ خود با عنوان مهاجران خوشبخت نوشت:

می‌توان تعریف خوشبختی را احساس رضایت از وضعیت موجود دانست و یا احساس امنیت و رضایت احتمالی از آینده‌ای که همچنان در انتظار آمدنش هستیم اما این تعریف هر چه باشد، خوشبختی در نهایت فقط نوعی احساس رضایت از زندگی است. در واقع مهم نیست واقعیت امر چه باشد مهم احساسی است که فرد از کنش و واکنش با دنیای اطراف بدست می آورد. هر چه این احساس بهتر باشد فرد خوشبخت تر قلمداد می‌شود.

عده زیادی در جستجوی احساس خوشبختی راه ترک وطن را در پیش می‌گیرند تا شاید در جایی دیگر احساس بیشتری از خوشبختی و رضایت داشته باشند. نباید فراموش کرد که تامین نیازهای اولیه مثل غذا، مسکن و پوشاک، داشتن شغل و توان مصرف بخشی از منابع مالی در جهت تفریحات، ذاتا می‌تواند همراه با نوعی از احساس رضایت از زندگی باشد. مخصوصا اگر فرد مهاجر قبلا از داشتن بخشی از این امکانات محروم بوده باشد. در واقع می‌توان بطور حتم تامین نیازهای اولیه افراد را اصلی لازم و ضروری دانست بطوری که در صورت عدم تامین این موارد حتما فرد دچار حس یاس و بدبختی خواهد شد. اما اگر همین مقدار کافی بود چگونه میلیاردها میلیارد انسان بعد از تامین نیازهای اولیه، همچنان در جستجوی احساس خوشبختی می‌گردند. از جمله این افراد مخصوصا در بین ما ایرانی‌ها کسانی هستند که نه در جستجوی تامین نیازهای اولیه اقتصادی، بلکه در جستجوی احساس خوشبختی دست به مهاجرت می‌زنند. شاید بتوان درجات متفاوتی را برای احساس خوشبختی تعریف کرد. مثلا اینگونه فکر کرد که احساس خوشبختی مهاجری فقیر در کشورهای جهان اول با توجه به برخورداری از امکانات اولیه زندگی بسیار بیشتر از احساس خوشبختی همان فرد در زادگاه خویش است.

به بیان دیگر زندگی در یک جامعه پیشرفته و با ثبات اقتصادی بالا، احساس خوشبختی بیشتری را به انسان پمپاژ می‌کند. گرنه آنجا هم انسان باوجود برخورداری نسبی از رفاه، آرامش و امنیت، در نهایت درگیر همان مسائل وجودی (existential) خواهد بود که در زادگاه خویش با آن قبلا درگیر بوده.

به بیان دیگر وقتی رفاه فراهم باشد، معنای زندگی بیشتر انسان را درگیر خود می‌سازد و اکثرا همین خالی بودن زندگی از معناست که باعث می‌شود در یک جامعه نسبتا مرفه و با یک زندگی مکانیکی، انسانها بیشتر و بیشتر ناامید باشند. داشتن امکانات بیشتر برای زندگی یا زنده بودن ممکن است باعث لذت موقتی شود اما الزاما باعث شادمانی نخواهد شد. به باور ارسطو «مردم عامی لذت بردن را با شادمانی اشتباه میگیرند». حال آنکه عده بیشتری امنیت را با شادمانی و گروه بزرگتری پول درآوردن را با شادمانی اشتباه می‌گیرند.

یک معیار مهم برای احساس خوشبختی، و یا شادمانی توان بالفعل کردن پتانسیل‌های نهفته هر انسانی است. گاهی حتی ممکن است چالش‌های بیشتر، و زندگی سخت‌تر، در این زمینه مقبول‌تر بنظر بیاید. وقتی تعداد بیشمار افرادی را در کشورهای غربی می‌بینیم که از تحقق رویاهایشان دست کشیده اند و به میان‌مایگی رضایت داده اند، متوجه می‌شویم که رفاه شاید شرط لازم برای زندگی خوب باشد، اما شرط کافی نیست.

تبلیغ سیستماتیک «فرهنگِ بیشتر خواستن» (the culture of more) از طریق رسانه‌ها را هم نباید دست‌کم گرفت. اقتصاد نئولیبرالیستی حاکم بر عموم کشورهای جهان اول و مرفه، در صورت وجود «فرهنگِ کافی» (the culture of enough) نمی‌تواند و نخواهد توانست بقای خود را حفظ کنند. بنابراین ذهن شهروندان این کشورها، برای «احساس خوشبختی» مدام، یا به معنای دقیقتر «احساس لذت» مدام، اغلب بطوری تنظیم شده است که فرد مرتبا باید چیزهای بیشتری بخرد و تفریحات بیشتری کند و لازمه این امر پول درآوردن بیشتر و مالیات دادن بیشتر و بیشتر است. لذا شهروند خوب بودن و احساس خوشبختی کردن در ذات بنوعی با مالیات دادن دارای رابطه مستقیم است.

این میل جنون آمیز و نابودکننده بیشتر خواستن و بیشتر داشتن اما نه تنها به بیشتر خوش بودن منجر نمی‌شود بلکه فرد را دچار دور باطل احساس ناخوشبختی می‌کند. احساسی که در عمیق‌ترین لایه‌های وجودی شهروندان خوب وجود دارد و کمتر کسی متوجه آن است و جرات دارد به آن اعتراف کند. تنها مسکن موجود کار کردن بیشتر و مالیات دادن بیشتر است تا بتوان برای همیشه لذت جویی را با احساس خوشبختی اشتباه گرفت.

برای خواندن دیگر مطالب آیدین جواهریان به وبلاگ او به آدرس زیر مراجعه کنید:

https://aidinjavaherian.wordpress.com/