کارشناسان پاسخ می‌دهند: آیا ویکتوریا با خطر یک زلزله ویرانگر مواجه است؟

صدای استرالیا- ساعت ۱:۳۰ صبح جمعه گذشته ، بیش از هفت هزار نفر در سراسر ویکتوریا با احساس لرزش زمین، مورد را به سازمان علوم زمین‌شناسی استرالیا گزارش کردند. زمین‌لرزه‌ای به بزرگی ۴٫۶ در مقیاس ریشتر در نزدکی کوه باوباو در حدود ۱۳۰ کیلومتری شرق ملبورن رخ داده بود.

اواخر ماه می، یک ربع مانده به نیمه شب، آدام پاسکال دانشمند متخصص زلزله که در حومه رزرور در شرق ملبورن زندگی می‌کند، از لرزشی از خواب پرید و فورا متوجه شد که زمین‌لرزه‌ای رخ داده است.

این زمین‌لرزه به بزرگی ۳٫۸ ریشتر در ساعت ۱۱:۴۱ شب در شرق سانبری و در دو کیلومتری زیر سطح زمین رخ داده بود.

این بزرگ‌ترین زمین‌لرزه کلان‌شهر ملبورن در ۱۲۰ سال اخیر بود و اگرچه از زلزله سپتامبر ۲۰۲۱ در منسفیلد قدرت بسیار کمتری داشت، اما از آنجا که به شهر بسیار نزدیک‌تر بود، بیش از قبلی احساس شد.

اما سوال اینجاست که چه چیزی موجب این زمین‌لرزه‌ها می‌شود؟ آیا ملبورن به کانون زلزله تبدیل شده است؟ و آیا باید منتظر یک زلزله بزرگ‌تر بود؟

چه چیزی باعث زلزله شد؟

استرالیا واقعا خوش‌شانس است که در مرکز صفحه تکتونیکی خود قرار دارد و این بدان معنی است که احتمال وقوع زمین‌لرزه‌های ویرانگر، مانند آنچه در نیوزیلند اتفاق می‌افتد، در استرالیا کمتر است.

اما این صفحه تکتونیکی تحت فشار است. استرالیا در هر سال ۵ تا ۶ سانتی‌متر به سمت شمال حرکت می‌کند و به گفته مارک کویگلی، دانشیار علوم زلزله دانشگاه ملبورن، این حرکت از رشد ناخن انسان نیز سریع‌تر است. بنابراین موضوع مهمی است.

وی می‌گوید که با حرکت به سمت شمال، دو طرف صفحه تکتونیکی تحت فشار زیادی قرار می‌گیرد و این فشار به مرکز صفحه منتقل می‌شود.

این فشارها موجب می‌شود که هر چند وقت یک‌بار، صخره‌های زیر زمینی، تحت فشار در گسل‌ها حرکت کنند و موجب زلزله شوند.

دکتر برندان دافی، مدیرفنی شرکت GHD که خدمات مهندسی ارزیابی زلزله ارایه می‌کند، می‌گوید که زمین‌لرزه سانبری احتمالا در گسلی به بزرگی زمین اسب‌دوانی فلمینگتون رخ داده است.

به گفته وی، عمده زمین‌لرزه‌های ویکتوریا ناشی از گسل‌های معکوس هستند که لبه‌های گسل ناگهان نسبت به دیگری دچار لغزش می‌شوند.

این لغزش سنگ‌ها حدود ۱۰ سانتی متر بود؛ اما این حرکت ناگهانی انرژی عظیمی را به شکل امواج زمین‌لرزه آزاد کرد که در سرتاسر ویکتوریا احساس شد.

از آنجا که ملبورن روی صخره‌های سخت و یکپارچه واقع شده است، این امواج زمین‌لرزه تا مسافت زیادی منتقل می‌شوند.

کویگلی می‌گوید: تصور کنید که با چکش به انتهای یک تکه چوب ضربه بزنید. اگر چوب محکم باشد، می‌توانید ضربه چکش را در انتهای دیگر چوب حس کنید؛ اما اگر چوب پر از ترک باشه، ضربه به خوبی منتقل نمی‌شود.

گری گیبسون، لرزه‌شناس دانشگاه ملبورن می‌گوید: هنگامی که شکستگی‌ها به حد تنش خود برسند و ناگهان حرکت ‌کنند، کل چشم‌انداز ممکن است تغییر شکل دهد، زیرا یک طرف گسل زیر طرف دیگر می‌لغزد.

به گفته گیبسون، بهترین نمونه برای چنین اتفاقی را می‌توان در مرداب باکوس در روزلی‌اسکرپ دید؛ جایی که بعد از دشت صاف ناگهان با تپه‌هایی مواجه می‌شویم که بر اثر زمین‌لرزه ۵ ریشتری سال ۱۹۷۶ ایجاد شده است.

آیا ملبورن زلزله‌خیز محسوب می‌شود؟

بر اساس اطلاعات پایگاه داده مرکز تحقیقات لرزه نگاری، زمین لرزه ماه می بزرگ‌ترین زمین لرزه‌ای بود که از سال ۱۹۰۲ تاکنون در شعاع ۴۰ کیلومتری ملبورن رخ داده است. در آن سال زمین لرزه‌ای به بزرگی ۴٫۵ در خلیج پورت فیلیپ، این شهر را لرزاند.

اما به نظر می رسد که هم اکنون ملبورن با زلزله‌های متعددی مواجه است.

زلزله وودزپوینت در نزدیکی منسفیلد در سال ۲۰۲۱ بیشتر شناخته شده؛ اما زلزله‌ کوچک‌تری هم در اوایل ماه می در شرق ملبورن رخ داد و در سپتامبر گذشته نیز، فرانکستون لرزید.

فهرست زمین‌لرزه‌های رخ داده در ویکتوریا به وضوح نشان می‌دهد که بیشتر آنها در مناطق روستایی و غیر پایتختی رخ می‌دهند.

به گفته پاسکال، زمین‌لرزه اخیر بخشی از الگوی طبیعی فعالیت لرزه‌ای است و انتظار می‌رود که هر ۵۰ تا ۱۰۰ سال زلزله‌هایی با این ابعاد در منطقه کلان‌شهر ملبورن رخ دهد.

اما کارشناسان متفق‌القولند که زمین‌لرزه اخیر را نمی‌توان پیش‌زمینه‌ای برای یک زلزله بزرگ دانست.

گری گیبسون می‌گوید: ما به دفعات با این زمین‌لرزه‌ها مواجه خواهیم بود اما خطری ما را تهدید نمی‌کند.

وی می‌افزاید: این پدیده کاملا عادی است؛ اما هر زمین‌لرزه‌ای، زمین‌لرزه دیگری را در پی خواهد داشت زیرا باعث تضعیف گسل‌های مجاور می‌شود. بنابراین اگرچه وقوع یک زلزله عظیم در پیش نیست؛ ولی احتمال وقوع زمین‌لرزه‌های بیشتر وجود دارد.

در عین حال به گفته کویگلی، هر چه تعداد زمین‌لرزه‌ها بیشتر باشد، احتمال وقوع زمین‌‌لرزه بزرگ‌تر نیز افزایش می‌یابد.

منبع: روزنامه ایج