وقتی مالیات بر دخانیات نتیجه معکوس داد؛ آیا سیگار باید در استرالیا ارزان‌تر شود؟

صدای استرالیا – پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد افزایش مداوم مالیات بر دخانیات در استرالیا، که قرار بود ابزار اصلی کاهش مصرف سیگار باشد، اکنون به نقطه‌ای رسیده که نتیجه معکوس داده و بازار سیاه عظیمی را ایجاد کرده است.

داده‌های اخیر اداره آمار استرالیا حاکی از آن است که فروش قانونی سیگار و دخانیات در سال منتهی به سپتامبر ۲۹ درصد سقوط کرده؛ بزرگ‌ترین کاهش ثبت‌شده در تاریخ این صنعت.

این کاهش شدید مصرف قانونی، تأثیر مستقیم بر بودجه دولت گذاشته است. درآمد مالیات دخانیات از اوج ۱۶.۳ میلیارد دلار در ۲۰۱۹-۲۰۲۰، به ۷.۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۶-۲۰۲۵ رسیده و انتظار می‌رود تا ۶.۷ میلیارد دلار در ۲۰۲۹-۲۰۲۸ کاهش یابد.

بازاری زیرزمینی که خیابان‌ها را فراگرفت

هم‌زمان با افزایش مالیات، بازار سیگار غیرقانونی به سرعت رشد کرده است. در بسیاری از مناطق شهری، فروشگاه‌های دخانیات و مغازه‌ها به‌صورت آشکار سیگارهایی بدون هشدارهای سلامت و با بسته‌بندی معمولی را تنها با ۱۶ دلار عرضه می‌کنند؛ در حالی که قیمت بسته قانونی ۲۰تایی حدود ۵۰ دلار است.

گزارشی از مرکز مطالعات مستقل (CIS) که توسط اقتصاددان سینکلر دیویدسون تهیه شده، تأکید می‌کند که مالیات‌های سنگین به «انگیزه اصلی عرضه غیرقانونی» تبدیل شده و افزایش بیشتر مالیات عملاً کارایی ندارد. دیویدسون در این گزارش می‌گوید: وابستگی دولت به افزایش مالیات، نه‌تنها یک بازار سیاه خشن را ایجاد کرده بلکه درآمد مورد انتظار دولت را هم کاهش داده است.

افزایش درگیری‌های مجرمانه

در دو سال گذشته صدها فروشگاه دخانیات، به‌ویژه در ویکتوریا، هدف آتش‌سوزی عمدی قرار گرفته‌اند؛ اقدامی که پلیس آن را به جنگ بین باندهای خلافکار برای کنترل بازار سودآور دخانیات غیرقانونی مرتبط می‌داند.

کمیسر پلیس فدرال استرالیا، “کریسی برِت”، در نشست سنا اعلام کرد که نیروهای فدرال از ژوئن تاکنون ۳۳ میلیون دلار از عواید مرتبط با جرایم دخانیات ضبط کرده‌اند. همچنین تنها در ماه ژوئیه ۵.۸ میلیون نخ سیگار و ۸۴ هزار ویپ توقیف شده است.

با وجود این اقدامات، به گفته “روهان پایک”، مأمور سابق AFP و بنیان‌گذار یگان مبارزه با قاچاق دخانیات در ABF، برخوردهای فعلی «صرفاً سطح کار» را می‌خراشد: جرایم مرتبط با دخانیات آنقدر گسترده است که بالا بردن مجازات‌ها یا ضبط محموله‌ها هیچ‌گاه بازدارندگی واقعی ایجاد نمی‌کند.

نشانه‌هایی از بازگشت نگران‌کننده مصرف دخانیات

هرچند نرخ سیگار در کل جمعیت به ۸.۵ درصد رسیده، اما آمارهای جدید نشان‌دهنده افزایش مصرف در نسل جوان است. داده‌های Roy Morgan نشان می‌دهد ۲۷.۸ درصد افراد ۱۸ تا ۲۴ ساله اکنون سیگار یا ویپ مصرف می‌کنند؛ رقمی که به‌طور جدی زنگ خطر را برای مقامات بهداشتی به صدا درآورده است.

دانیل مک‌مولن، رئیس انجمن پزشکی استرالیا، می‌گوید افزایش دسترسی به محصولات غیرقانونی «سلامت نسل جوان را تهدید می‌کند». او تأکید می‌کند حتی اگر مالیات حذف شود، سیگار غیرقانونی همچنان ارزان‌تر خواهد بود و مشکل حل نمی‌شود.

دولت تحت فشار؛ کاهش مالیات امکان‌پذیر نیست

در حالی که نخست‌وزیر نیوساوت‌ولز، کریس مینز، دولت فدرال را به کاهش مالیات تشویق کرده بود، خزانه‌دار جیم چالمرز این درخواست را رد کرده است. پزشکان نیز معتقدند کاهش مالیات، تنها باعث افزایش مصرف سیگار قانونی می‌شود و کمکی به مهار بازار سیاه نمی‌کند.

آینده چه می‌شود؟

کارشناسان سلامت عمومی تاکید می‌کنند که برای دستیابی به هدف کمتر از ۵ درصد مصرف‌کننده تا سال ۲۰۳۰، علاوه بر مقابله جدی‌تر با بازار سیاه، باید اصلاحاتی جدی در سیاست‌های کنونی انجام شود.

در حال حاضر، هم اقتصاد، هم سلامت عمومی و هم امنیت جامعه با پیامدهای افزایش مالیات دخانیات دست‌وپنجه نرم می‌کنند و این سؤال مهم مطرح است:

آیا استرالیا باید رویکرد خود به کنترل دخانیات را بازنگری کند؟

منبع: فایننشال ریویو استرالیا