افزایش انتقادها از دولت استرالیا به دلیل ناکارآمدی در نجات شهروندان گرفتار در ایران

صدای استرالیا – انتقادها از ناکارآمدی دولت استرالیا در نجات شهروندان استرالیایی گرفتار در ایران افزایش یافته است و این انتقادها در حالی مطرح می‌شود که برخی از کشورها از جمله چین و هند موفق شده‌اند بسیاری از شهروندان خود را از ایران خارج کنند.

شبکه خبری ای‌بی‌سی در گزارشی با بیان تجربیات برخی از شهروندان استرالیایی گرفتار در ایران نوشت:

آذر چند روز است که به‌درستی نخوابیده است. در ماه مه، مادر ۷۰ ساله‌اش، فرانسیس، برای دیدار با خواهرانش به ایران رفت — این نخستین سفر او به کشورش در حدود یک دهه گذشته بود.

فرانسیس اکنون یکی از حدود ۳۰۰۰ استرالیایی و اعضای خانواده آن‌هاست که برای دریافت کمک جهت خروج از ایران، در وزارت امور خارجه و تجارت استرالیا (DFAT) ثبت‌نام کرده‌اند — نزدیک به دو هفته پس از آنکه بمب‌های اسرائیلی بر پایتخت ایران، تهران، فرود آمدند.

بر اساس توصیه DFAT، فرانسیس با خطر زیاد راهی مرز زمینی ایران و آذربایجان شد به امید آنکه بتواند از آن عبور کند. اما مقامات آذربایجانی گفتند او به ویزا و کدی خاص نیاز دارد — و از ورودش جلوگیری کردند.

DFAT  اعلام کرده که برخی از کارکنان سفارت استرالیا در ایران در مرز آذربایجان باقی مانده‌اند تا به استرالیایی‌ها کمک کنند. اما آذر می‌گوید آن‌ها نتوانستند کمکی به مادرش بکنند.

او گفت: ما نه اتوبوس خواستیم، نه هواپیما … فقط وقتی رسیدند، اون لعنتی در رو باز کنید. کسی باشه که پاسپورت‌ها رو چک کنه و هویت افراد رو تأیید کنه. کار سختی نیست.

ساعات اولیه صبح پنجشنبه (به وقت سیدنی)، DFAT بالاخره کدی را برای آزار و فرانسیس فرستاد که امکان عبور از مرز به آذربایجان را فراهم می‌کرد. اما فرانسیس، که در مدت انتظار در مرز داروهای قلبش تمام شده بود، مجبور شد برای دریافت کمک پزشکی اضطراری دوباره به داخل ایران برگردد.

اطلاعات ABC حاکی از آن است که وزیر امور خارجه، پنی وانگ، نگرانی‌هایی را در مورد کندی روند صدور کدهای عبور مرزی با همتای آذربایجانی خود مطرح کرده است.

چرا به ما کمک نکردید؟

تنها چند روز پس از آغاز بمباران ایران توسط اسرائیل در اواسط ژوئن، DFAT کارکنان سفارت خود را از تهران به آذربایجان منتقل کرد.

پنی وانگ در آن زمان گفت: دولت مسئولیت دارد که از امنیت کارکنانش اطمینان حاصل کند. لازم نیست خیلی به عقب برگردیم تا بفهمیم که در زمان ناآرامی، حضور کارکنان خارجی در ایران چه مخاطراتی دارد.

مهی، زنی اهل ملبورن که هفته گذشته بدون کمک DFAT از ایران به ترکیه گریخت، گفت احساس می‌کند دولت استرالیا او را رها کرده است.

او گفت که در طول مسیر تا ترکیه شاهد بمباران بوده است.

مهی گفت که خروج کارکنان سفارت نشان می‌دهد DFAT توانایی خارج کردن استرالیایی‌ها از ایران را دارد.

او گفت: چطور کسی برام ایمیل نزد که بگه … “یه وسیله نقلیه برای همه ایرانی-استرالیایی‌ها هست، بیا سوار شو و برو مرز”؟ می‌دونین چطور باید به بقیه شهروندها کمک کنین. چرا به ما کمک نکردین؟ دو تا اتوبوس می‌ذاشتین، می‌بردین‌شون مرز ترکیه یا ارمنستان، و کمک‌شون می‌کردین که فرار کنن.

بر خلاف آذربایجان، ورود استرالیایی‌ها به ارمنستان نیاز به ویزا ندارد.

DFAT در پاسخ به پرسش‌های ABC گفت که کارکنانش در آذربایجان، از جمله در مرز، سخت در حال تلاش برای کمک به استرالیایی‌های خواهان خروج از ایران هستند.

در بیانیه‌ای آمده: DFAT در حال همکاری با مقامات آذربایجان برای تسهیل صدور کد عبور مرزی است. ما می‌دانیم که تعداد زیاد درخواست‌کنندگان و اختلال در اینترنت داخل ایران، روند خروج را دشوارتر کرده است. متأسفانه در حال حاضر توانایی ما برای ارائه خدمات کنسولی به دلیل شرایط موجود بسیار محدود است.

وضعیت مشابه برای دیگر خانواده‌ها

زن دیگری به نام ناز فروز از آدلاید، که این هفته در برنامه رادیویی ABC صحبت کرده بود، وضعیت مشابهی با آذر دارد.

مادر خانم فروز که برای خداحافظی با مادر در حال مرگش به ایران رفته بود، نیز به توصیه DFAT به مرز آذربایجان رفت، اما از ورودش جلوگیری شد.

خانم فروز گفت اگر DFAT نگفته بود که در مرز آذربایجان کمک موجود است، مردم به مرز ترکیه یا ارمنستان می‌رفتند.

او گفت: اما چون [DFAT] گفته بود اونجا کمک هست، همه ریختن اون سمت و سیستم دیگه کشش نداشت.

ایرانی‌های مقیم استرالیا، از بحران می‌گویند

آذر گفت: «به نظر می‌رسه اون‌هایی که به توصیه DFAT عمل کردن، آسیب‌پذیرترین‌ها بودن … مثل زن‌های مسن که تنها سفر می‌کنن. ترکیه و ارمنستان گزینه‌های منطقی بودن. یا آدم اصلاً حرکت نمی‌کرد.»

ایالات متحده نیز به شهروندانش در ایران توصیه کرده که در صورت امکان، از مرزهای زمینی به آذربایجان، ارمنستان یا ترکیه خارج شوند.

رسانه‌های دولتی چین گزارش داده‌اند که سفارت این کشور تقریباً تمام شهروندانش را از ایران خارج کرده، از جمله با هماهنگی ۱۷ اتوبوس برای انتقال زمینی به ترکمنستان و آذربایجان.

وزارت امور خارجه هند هم گفته است که تاکنون ۲۵۷۶ نفر از شهروندانش را از ایران خارج کرده است.

مهی گفت که از DFAT فقط پیام‌های کلی دریافت کرده — از جمله توصیه به دنبال کردن Smartraveller در شبکه‌های اجتماعی.

او گفت: «جدی هستین؟ من درخواست کمک کردم، دارین می‌گین برم اینستاگرام و فیسبوک رو چک کنم؟ من دارم با جون خودم و خانوادم دست و پنجه نرم می‌کنم.»

بی‌اعتمادی و ناامیدی ایرانی-استرالیایی‌ها

مادر خانم فروز همچنان در ایران است.

او گفت: «احساس می‌کنم خیلی بیشتر از DFAT خودم تلاش کردم تا مسیر برگشت مادرم رو جور کنم. واضحه که یه شکست سیستماتیک رخ داده. یه بی‌برنامگی کامل، و اطلاعاتی که به ما دادن، اشتباه از آب دراومد. مادرم همه مراحل رو مو به مو رفت، اما آخرش موند اونجا چون سیستم جواب نداد.»

سایر ایرانی-استرالیایی‌هایی که با ABC صحبت کردند، به شدت معتقد بودند که دولت استرالیا واکنش بسیار متفاوتی نسبت به شهروندان گیر افتاده در اسرائیل داشته است.

در حالی که پروازهای کمک‌رسان دولتی، صدها استرالیایی را از تل‌آویو خارج کرده‌اند، سایت Flightradar24 صبح پنجشنبه (به وقت سیدنی) گزارش داد که حریم هوایی ایران در اطراف تهران و غرب کشور همچنان بسته است.

آذر گفت مادرش فرانسیس — پرستاری که دهه‌ها در نیو ساوت ولز خدمت کرده — احساس کرده که دولتی که سال‌ها برایش کار کرده، به جامعه ایرانی اهمیتی نمی‌دهد.

او گفت: «آیا فقط چون یه نفر در یه کشور خاص به دنیا اومده، ارزشش بیشتره از کسی که جای دیگه به دنیا اومده؟ چون همه‌چیز اینو نشون می‌ده.»

متن کامل این گزارش را می‌توانید در وب‌سایت شبکه خبری ای‌بی‌سی به آدرس زیر مطالعه کنید:

https://www.abc.net.au/news/2025-06-26/australians-with-family-stuck-in-iran-criticise-dfat-response/105459062